[vc_row][vc_column][vc_column_text]
Od 17 marca 2015 r. wchodzi w życie wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł niekonstytucyjność niektórych zasad przekształcania prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości.
Art. 1 ust. 1 ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, przewiduje obowiązek przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości na żądanie osób fizycznych i prawnych, będących użytkownikami wieczystymi nieruchomości w dniu 13 października 2005 r. Z kolei art. 1 ust. 3 powyższej ustawy, wskazany obowiązek nakłada na właścicieli nieruchomości gruntowych w razie żądania przekształcenia, które przedstawią następcy prawni osób uprawnionych do przekształcenia, określonych w ust. 1, 1 a i 2 tego artykułu.
Wnioskodawcy, czyli Rady Miasta Szczecin, Ustronie Morskie i Poznań, wskazali, że wprowadzenie w art. 1 ust. 1 i 3 kwestionowanej ustawy regulacji rozszerzającej podmiotowy i przedmiotowy zakres żądania przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości spowodowało rażącą ingerencję w prawo własności gmin.
W ocenie wnioskodawców kwestionowane przepisy naruszały art. 165 ust. l konstytucji. Wyłączają bowiem samodzielność gminy w dysponowaniu jej majątkiem oraz nakładają na gminę obowiązek przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości w każdym przypadku, gdy takie żądanie zgłosi użytkownik wieczysty bądź jego następca prawny.
Ponadto wnioskodawcy wskazali, że kwestionowane przepisy są sprzeczne z art. 167 ust. l i 2 konstytucji, gdyż bez uzasadnionej podstawy pozbawiają gminę zagwarantowanego przez ustawę zasadniczą dochodu z tego majątku, nie ustanawiając żadnej rekompensaty z tego tytułu lub wskazania dodatkowego źródła dochodu, co godzi w realizację zadań publicznych gminy.
Trybunał Konstytucyjny podzielił to stanowisko. Stwierdził, iż rozszerzenie zakresu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności narusza zasady zaufania do państwa i prawa oraz sprawiedliwości społecznej, a także podstawy samodzielności gmin.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 1 ust. 1 i 3 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości w zakresie, w jakim przyznaje uprawnienie do przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności osobom fizycznym i prawnym, które nie miały tego uprawnienia przed dniem wejścia w życie ustawy z 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw, jest niezgodny z art. 2 konstytucji, a ponadto:
w zakresie, w jakim dotyczy nieruchomości stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego, jest niezgodny z art. 165 ust. 1 konstytucji,
w zakresie, w jakim dotyczy nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa, nie jest niezgodny z art. 165 ust. 1 oraz art. 167 ust. 1 i 2 konstytucji.
Orzekając o naruszeniu art. 165 ust. 1 konstytucji Trybunał stwierdził, że kwestionowane przepisy rażąco naruszyły samodzielność jednostek samorządu terytorialnego, które – oddając nieruchomości w użytkowanie wieczyste – nie mogły spodziewać się, że drugiej stronie umowy zostanie przyznane uprawnienie do jednostronnego zakończenia stosunku prawnego przez przekształcenie przysługującego jej prawa we własność. W przypadkach objętych nowelizacją nastąpiła ustawowa ingerencja w umownie ukształtowane stosunki prawne. Ustawodawca narzucił gminom zasady rozporządzania nieruchomościami stanowiącymi ich własność, uniemożliwiając tym samym realizację racjonalnej gospodarki finansowej i przestrzennej.
Uzasadniając naruszenie zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 konstytucji) Trybunał podzielił stanowisko wnioskodawców, że kwestionowane przepisy wykreowały przywileje majątkowe dla określonych grup podmiotów. Takie uprzywilejowanie, choć dopuszczalne na gruncie konstytucji, musi mieć jednak silne oparcie w wyrażanych przez nią wartościach. W rozpatrywanej sprawie ani analiza prac legislacyjnych poprzedzających uchwalenie kwestionowanych przepisów, ani postępowanie przez Trybunałem, nie pozwoliły ustalić, jakimi wartościami kierował się ustawodawca radykalnie rozszerzając zakres uwłaszczenia. Jedyne kryterium, które zadecydowało o możliwości uwłaszczenia nowej grupy podmiotów, jakie – wg. zakwestionowanych przepisów – stanowi data 13 października 2005 r., ma charakter całkowicie przypadkowy. Objęcie uwłaszczeniem podmiotów gospodarczych jest też wątpliwe z punktu widzenia dopuszczalnej pomocy publicznej.
Trybunał zauważył ponadto, że na skutek nieuzasadnionego konstytucyjnie uwłaszczenia przypadkowej grupy podmiotów następuje uszczuplenie majątku publicznego, z założenia służącego zaspokojeniu potrzeb całej wspólnoty. Ma to szczególne znaczenie w sytuacji, gdy ciągle nie są zaspokojone słuszne roszczenia osób wywłaszczonych w okresie powojennym.
Podstawa prawna:
WYROK TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 10 marca 2015 r. sygn. akt K 29/13 (Dz. U. Nr 54/2015, poz. 373).
USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz. U. Nr 15/2012 r. poz. 83).
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]