Od 30 kwietnia 2016 r. wchodzi w życie kontrowersyjna nowelizacja ustawy o lasach, której celem jest umożliwienie powiększenia areału zasobów naturalnych o strategicznym charakterze jakimi są lasy państwowe oraz poprawa stanu lasów przez objęcie ich standardami zagospodarowania i ochrony obowiązującymi w Lasach Państwowych.
Prawo pierwokupu lasów
Nowelizacja ustawy stanowi, iż w przypadku sprzedaży przez osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, gruntów:
-
oznaczonych jako las w ewidencji gruntów i budynków,
-
przeznaczonych do zalesienia określonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu
-
lasów objętych uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzją określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej,
Skarbowi Państwa, reprezentowanemu przez Lasy Państwowe, przysługiwać będzie z mocy ustawy prawo pierwokupu tych gruntów.
Prawo wykupu lasów
W przypadku przeniesienia własności powyżej wskazanych kategorii gruntów w drodze zawarcia innej umowy niż umowa sprzedaży lub w wyniku jednostronnej czynności prawnej, Lasy Państwowe, reprezentujące Skarb Państwa będą mogły złożyć oświadczenie o nabyciu takiego gruntu za zapłatą równowartości pieniężnej (tzw. prawo wykupu).
Ustawa stanowi przy tym, iż jeżeli równowartość pieniężna nie wynika z treści umowy, wówczas nadleśniczy określa ją przy zastosowaniu sposobów ustalania wartości nieruchomości przewidzianych w regulacjach dotyczących gospodarki nieruchomościami.
Wyjątki od praw pierwokupu i wykupu lasów
Prawa powyższe nie będą mogły być wykonywane przez Lasy Państwowe w razie dokonania zbycia gruntu leśnego na rzecz szerokiego kręgu osób bliskich enumeratywnie wskazanych w ustawie czy na rzecz jednostki samorządu terytorialnego oraz w przypadku dziedziczenia.
Obowiązki notariusza, zbywcy i nadleśniczego związane z prawem pierwokupu
Ustawa wskazuje, iż w razie zawarcia umowy sprzedaży lub innej umowy dotyczącej nabycia gruntu podlegającego prawu pierwokupu, notariusz sporządzający taką umowę jest zobowiązany do niezwłocznego powiadomienia nadleśniczego, właściwego ze względu na miejsce położenia gruntu, o treści takiej umowy. Natomiast w razie dokonania jednostronnej czynności prawnej dotyczącej nabycia gruntów wskazanych w ustawie, o fakcie tym dokonuje powiadomienia zbywca.
Prawo pierwokupu lub uprawnienie do dokonania wykupu może być wykonane w terminie jednego miesiąca od dnia otrzymania przez nadleśniczego zawiadomienia o treści umowy lub treści jednostronnej czynności prawnej.
Prawo pierwokupu oraz prawo wykupu jest wykonywane poprzez złożenie oświadczenia w formie aktu notarialnego u notariusza dokonującego czynności, z zastrzeżeniem, iż w razie gdy złożenie oświadczenia u tego notariusza jest niemożliwe lub napotykało poważne trudności, może być ono złożone u innego notariusza.
W przypadku skorzystania z prawa wykupu w razie dokonania jednostronnej czynności prawnej dotyczącej nabycia gruntów wskazanych w ustawie oświadczenie jest składane u dowolnego notariusza i jest ono doręczane zbywcy przez nadleśniczego.
Procedura skorzystania z uprawnień związanych z prawem pierwokupu
Odnośnie procedury skorzystania z uprawnień wprowadzanych uchwaloną ustawą, ustawa określa, iż nadleśniczy za pośrednictwem właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych kieruje pisemny wniosek do Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych o wyrażenie zgody na nabycie gruntu. Nadleśniczy jest uprawniony również do zlecenia określenia przez rzeczoznawcę majątkowego wartości gruntu, którego dotyczy wniosek.
Ponadto zgodnie z przyjętą ustawą, jeżeli nadleśniczy uzna, że cena określona w dotyczących gruntu umowie lub jednostronnej czynności prawnej rażąco odbiega od wartości rynkowej gruntu, może w terminie 14 dni od złożenia oświadczenia wystąpić do sądu o ustalenie ceny tego gruntu.
W takim przypadku wartość nieruchomości określa sąd zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Nieważność przeniesienia prawa własności bez pierwokupu
Ustawa wprowadza zasadę, iż czynności prawne dokonane niezgodnie z przyjętymi regulacjami, w szczególności bez zawiadomienia nadleśniczego, są nieważne.
Ogłaszanie informacji o wykonaniu prawa pierwokupu lub prawa wykupu w Biuletynie Informacji Publicznej
Ponadto ustawa wprowadza obowiązek dla Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych do ogłaszania w Biuletynie Informacji Publicznej informacji o wykonaniu przez Lasy Państwowe prawa pierwokupu lub prawa wykupu wraz z podaniem danych dotyczących nabytego gruntu oraz ceny za jaką nastąpiło nabycie. Gruntami nabytymi na rzecz Skarbu Państwa w wykonaniu prawa pierwokupu lub prawa wykupu zarządzają Lasy Państwowe.
Nabywanie lasów lub gruntów przeznaczonych do zalesienia przez Lasy Państwowe od prywatnych właścicieli w drodze porozumień cywilnoprawnych
Uchwalona ustawa wprowadza również regulacje dotyczące doprecyzowania dotychczasowych przepisów umożliwiających nabywanie lasów lub gruntów przeznaczonych do zalesienia przez Lasy Państwowe od prywatnych właścicieli w drodze porozumień cywilnoprawnych.
Zmiana zasad gospodarki środkami funduszu leśnego
Ustawa wprowadza także zmiany w przepisach ustawy o lasach w zakresie zasad gospodarki środkami funduszu leśnego.
Zgodnie z nowymi regulacjami obecnie środki funduszu leśnego będą mogły być przeznaczane również na nabywanie przez Skarb Państwa gruntów leśnych lub gruntów przeznaczonych do zalesiania.
Podstawa prawna:
USTAWA z dnia 13 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o lasach (Dz. U. Nr 81/2016, poz. 586).
USTAWA z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. Nr 241/2015, poz. 2100, z późn. zm.).