Od 15 kwietnia 2016 r. wchodzi w życie nowelizacja ustawy kodeksu postępowania karnego. Nie dotyczy to jednak części przepisów Kodeksu postępowania karnego, które dotyczą reguł wyznaczania składu orzekającego – zaczną one obowiązywać z dniem 1 stycznia 2017 r.
Opis ogólny
Celem ustawy jest rezygnacja z obowiązującego od lipca 2015 r. sądowego etapu postępowania karnego opartego na zasadzie kontradyktoryjności. Przywrócony zostaje proces, którego podstawą jest zasada nadrzędności prawdy materialnej w stosunku do zasady kontradyktoryjności. Ustawa zobowiązuje sąd karny do podejmowania samodzielnej aktywności w toku procesu.
Fundamentalną zmianą jest modyfikacja reguł przeprowadzania dowodów w postępowaniu przed sądem (art. 167 kpk). Obecnie (w modelu kontradyktoryjnym) dowody przeprowadzane są przez strony po ich dopuszczeniu przez sąd i jedynie w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami – sąd może dopuścić i przeprowadzić dowód z urzędu. Zmiana art. 167 kpk nakazuje sądowi uzupełnianie inicjatywy dowodowej poprzez przeprowadzenie dowodów z urzędu w każdym wypadku, gdy jest to niezbędne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy.
Do Kodeksu postępowania karnego wprowadza się nowy rozdział 55a (art. 539a-539f) – „Skarga na wyrok sądu odwoławczego”. Nadzwyczajny środek zaskarżenia dotyczyć będzie wyroku sądu odwoławczego uchylającego wyrok sądu pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania. Stronie przysługiwać będzie skarga do Sądu Najwyższego, który po rozpoznaniu skargi na posiedzeniu bez udziału stron – oddali skargę albo wyrokiem uchyli zaskarżony wyrok w całości lub części i przekaże sprawę sądowi odwoławczemu do ponownego rozpoznania.
Istotne zmiany dla biegłych sądowych
Bardzo istotne zmiany dla biegłych sądowych wprowadza korekta Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Wprowadza ona następujące zmiany:
-
Jeżeli opinia jest fałszywa, wynagrodzenie oraz zwrot jakichkolwiek kosztów poniesionych przez biegłego związanych z jej sporządzeniem lub złożeniem nie przysługują.
-
Jeżeli opinia jest nierzetelna lub została sporządzona lub złożona ze znacznym nieusprawiedliwionym opóźnieniem, wynagrodzenie ulega odpowiedniemu obniżeniu; można również odstąpić od przyznania wynagrodzenia lub zwrotu jakichkolwiek kosztów poniesionych przez biegłego związanych z jej sporządzeniem lub złożeniem.
-
Jeżeli biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
-
Na świadka, biegłego, tłumacza lub specjalistę, który bez należytego usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie organu prowadzącego postępowanie albo bez zezwolenia tego organu wydalił się z miejsca czynności przed jej zakończeniem, można nałożyć karę pieniężną w wysokości do 3.000 złotych.
Podstawa prawna:
USTAWA z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 63/2016, poz. 437).
USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88/1997, poz. 553, z późn. zm.).
USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89/1997, poz. 555, z późn. zm.).
USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90/1997, poz. 557, z późn. zm.).
USTAWA z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu (Dz. U. Nr 101/2002, poz. 925, z późn. zm.).
USTAWA z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. Nr 27/2013, poz. 186, z późn. zm.).
USTAWA z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 58/2013, poz. 395, z późn. zm.).
USTAWA z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202/2013, poz. 1247, z późn. zm.).
USTAWA z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 12/2014, poz. 101, z późn. zm.).
USTAWA z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz. U. Nr 40/2014, poz. 253, z późn. zm.).
USTAWA z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 144/2014, poz. 1025, z późn. zm.)