[vc_row][vc_column][vc_column_text]
Od 18 lutego 2015 r. wchodzi w życie wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który rozpoznawał pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie dotyczące możliwości amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych, takich jak prawo użytkowania na udziale w nieruchomości.
W 1996 r. do spółki akcyjnej wniesione zostało tytułem aportu przez gminę jako jedynego akcjonariusza prawo użytkowania w rozumieniu art. 252-265 kodeksu cywilnego. Prawo to ustanowione zostało przez gminę na rzecz spółki na okres 20 lat na udziale wynoszącym 735/1000 części nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym. Aport ten został wprowadzony do ewidencji wartości niematerialnych i prawnych, spółka zaczęła go amortyzować metodą liniową według stawki 5 proc., a odpisy amortyzacyjne w całości zaliczane były do kosztów uzyskania przychodów. W 1998 r., w wyniku zmiany aktu założycielskiego spółki, zmieniła się wysokość udziału w nieruchomości, na której ustanowione zostało prawo użytkowania (na 646/1000 na okres 35 lat) oraz wartość aportu. W konsekwencji spółka dla celów amortyzacji od tego momentu przyjęła nową wartość początkową prawa użytkowania wieczystego i zmieniła roczną stawkę amortyzacji z uwagi na 35-letni okres użytkowania.
Spółka wystąpiła o interpretację podatkową, bo chciała wiedzieć, czy nabyte przez nią prawo użytkowania udziału na nieruchomości zabudowanej jest wartością niematerialną i prawną w rozumieniu przepisów podatkowych oraz czy przyjęte zasady amortyzacji są prawidłowo stosowane. W ocenie spółki, zmienione od 1 stycznia 1999 r. przepisy rozporządzenia ministra finansów w sprawie amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także aktualizacji wyceny środków trwałych, nie miały wpływu na dalszą możliwość kontynuowania amortyzacji rozpoczętej w 1996 r. Zwłaszcza, że ograniczając od 1 stycznia 1999 r. katalog praw majątkowych zaliczanych do wartości niematerialnych i prawnych, a tym samym ograniczając amortyzację takich praw, Minister Finansów przewidział przepisy przejściowe umożliwiające kontynuację amortyzacji wprowadzonych przed tą datą do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych takich praw majątkowych jak prawo użytkowania na udziale w nieruchomości. Innego zdania były jednak organy podatkowe. Uznały, że skoro obowiązujący od 1 stycznia 2000 r. nowy art.16b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zawierający zamknięty katalog praw zaliczanych do wartości niematerialnych i prawnych, w którym nie wymieniono prawa użytkowania, a nowelizacja nie zawierała żadnych przepisów przejściowych umożliwiających kontynuowanie amortyzacji prawa użytkowania nabytego przed tą datą, to zastosowane przez spółkę zasady amortyzacji były nieprawidłowe.
Spółka zaskarżyła interpretację do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a ten uznał, że obowiązuje stanowisko spółki zaprezentowane we wniosku o interpretację, bo organ podatkowy wydał i doręczył interpretację po upływie 3 miesięcy od otrzymania wniosku. NSA uchylił zaskarżone przez organ podatkowy orzeczenie w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przez WSA w Krakowie, który postanowił zawiesić postępowanie sądowe do czasu wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny.
Zdaniem sądu pytającego, pozbawienie możliwości kontynuowania amortyzacji prawa użytkowania nieruchomości rozpoczętej w 1996 r., której okres nie upłynął z dniem 1 stycznia 2000 r., jest sprzeczne z zasadami ochrony praw nabytych oraz ochrony interesów w toku. Podatnik pozbawiony został bowiem prawa osiągnięcia celu amortyzacji, czyli zaliczenia w koszty uzyskania przychodu całości wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych.
Trybunał Konstytucyjny podzielił wątpliwości wnioskodawcy. W wyroku z 10 lutego 2015 r. orzekł, że art. 4 w związku z art. 1 pkt 6 ustawy z 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w zakresie, w jakim od 1 stycznia 2000 r. pozbawił podatników podatku dochodowego od osób prawnych możliwości amortyzacji prawa użytkowania udziału w nieruchomości, wprowadzonego do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych przed 1 stycznia 1999 r., jest niezgodny z wywodzoną z art. 2 konstytucji zasadą ochrony interesów w toku.
Nie wszyscy sędziowie byli w tej kwestii zgodni. Zdania odrębne do wyroku zgłosili: sędzia TK Maria Gintowt-Jankowicz i sędzia TK Mirosław Granat.
Sąd pytający (WSA w Krakowie) twierdził, że ustawodawca nie przewidział żadnych przepisów przejściowych, które dotyczyłyby możliwości kontynuacji rozpoczętej na gruncie poprzednich przepisów amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Trybunał Konstytucyjny zauważył, że chociaż ustawodawca – zgodnie ze wskazaniem ustrojodawcy – przeniósł dotychczasową treść rozporządzeń przywołanych w sprawie, a wydawanych przez Ministra Finansów, do ustawy i podjął niezbędne decyzje, które miały na celu zapewnienie warunków przystosowania się do nowej regulacji (tj. przewidział okres vacatio legis), to jednak uniemożliwił dokończenie przedsięwzięć rozpoczętych zgodnie z przepisami obowiązującymi w chwili ich inicjowania. Ustawodawca – w ocenie Trybunału – powinien w odpowiednich przepisach przejściowych uwzględnić sytuację podatników, którzy prowadząc działalność gospodarczą korzystali z prawa do dokonywania odpisów amortyzacyjnych z tytułu posiadania prawa użytkowania udziału w nieruchomości oraz innych wartości niematerialnych i prawnych.
Trybunał przypomniał, że ze sformułowanej w art. 2 konstytucji zasady demokratycznego państwa prawnego wynikają zasady szczegółowe. Wśród nich znajduje się reguła, która nakłada na ustawodawcę obowiązek ochrony interesów będących w toku (wyrok TK z 25 listopada 2010 r., sygn. akt K 27/09).
Podstawa prawna:
WYROK TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 18 lutego 2015 r. sygn. akt P 10/11 (Dz. U. Nr 34/2015, poz. 226).
USTAWA z dnia 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. Nr 95/1999, poz. 1101).
[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]